یوگا چیست ؟
در زبان سانسکریت یوگا Yoga به معنای اتحاد، یکی شدن، وصل کردن و جفت شدن می باشد.
مترادف این کلمه در انگلیسی To yoke و در فارسی یوغ بکار رفته است. یوگا یکی از ۴ روش هند باستان است که حدود ۵۰۰۰ سال پیش جهت حفظ سلامتی و شادابی با بهرهگیری از یکی از قدیمیترین فلسفه های جهان بنام «ودانتا» توسط هندیان آن زمان ابداع شد.
این ۴روش عبارتند از:
یوگا ، آیورودا ، واستوشاسترا ، جیوتیش
این ۴روش عبارتند از:
۱- یوگا : تمریناتی جسمی و ذهنی برای سلامتی و آرامش
۲- آیورودا : درمان از طریق شناخت طبع افراد (واتا، کافا، پیتا) با بهره گیری از ماساژ خاص و بکاربردن داروهای گیاهی
۳- واستوشاسترا : ساخت و احداث بنای مخصوص کار و محل اقامت براساس جریانهای مثبت معماری ودایی
۴-جیوتیش : ستارهبینی ،آینده نگری و اصلاح رفتار برای تغییر سرنوشت
این ۴ روش،هزاران سال پیش از طریق اساتید فن به شاگردان منتقل شد. علوم فوق نه تنها رو به افول نرفت بلکه روز به روز بر طرفدارانش اضافه گردید، بطوریکه در حال حاضر مراکز علمی –پژوهشی گوناگونی در نقاط مختلف جهان از بعد علمی به آنها نگاه میکنند،در این متن به یوگا و اقسام آن اشاره می کنیم.
یوگا چهار شاخه اصلی دارد که عبارتند از:
۱- کارمایوگاKarma yoga رسیدن به وحدت از طریق کار و خدمت
۲- بهاکتی یوگا Bhakti yoga رسیدن به وحدت از طریق محبت به همنوع و عشق به خداوند
۳- گیانا یا جنانایوگا Gyana or Jnana yoga رسیدن به وحدت از طریق یادگیری علم و دانش
۴- راجایوگا Raja yoga رسیدن به وحدت از طریق کنترل، انضباط و پرورش تن و روان
اصول و مبانی یوگا:
حدود ۳۰۰۰سال پیش دانشمندی هندی به نام «پاتنجلی» Patanjeli یوگا را مدون ساخت و در کتابی به نام «یوگا سوتراس» Yoga soutras، آن را به ۸ مرحله تقسیم کرده که بعدها به نام یوگای ۸ مرحله ای یا«اشتانگایوگا» Ashtanga yoga (در زبان سانسکریت آشتانگا به معنای ۸ ) نامیده شد.
«پاتنجلی» در کتاب یوگاسوتراس شرح داده است که هرکس در هر شرایط و در هر زمان و مکان می تواند با انجام تمرینات یوگا تکامل جسم و ذهن را تجربه کند.
تقسیم بندی آشتانگا یوگا یا یوگای ۸ مرحله ای بهشرح ذیل است:
۱- یاما Yama : تعلیمات و آئین رفتار اجتماعی
۲- نیاما Niyama : تعلیمات فردی و نظم
۳- آسانا Asana: شامل یک سری تعلیمات جسمانی، نرمش ها و حرکاتی است که با استمرار در انجام آن عضلات، مفاصل، پوست، غدد مترشحه داخلی به تحرک درآمده، باعث انعطاف اندامها، زیبایی، قدرت و نهایتاً سلامتی پایدار می گردد.
۴- پرانایاماPranayama : علم کنترل تنفس برای انتظامات ذهنی، این کنترل روی تمام عملیات تنفسی از قبیل دم، بازدم و حبس تنفس انجام می گیرد، دانستن اینکه چگونه باید تنفس کرد نقش به سزایی در سلامت جسمانی و روانی فرد دارد.
۵- پراتیاهارا Pratyahara:مرحله کنترل ذهن از خواهشهای نفسانی،زمانیکه شخص قادر به کنترل ذهن از خواهشهای ارضاءنشدنی شد و ذهن از حرص ، ولع و کشمکشها پاک گردید آن وقت است که ذهن میتواند سکوی پرشی برای تمرکز عمیق و تعالی روحانی گردد.
۶- دهاراناDharana: یعنی تمرکز فکر یا جمع کردن کامل توجه روی کاری خاص، وقتی ذهن از تنش ها و اضطرابات آزاد و رها می شود، استعدادهای انسان فرصت تکامل و تعالی پیدا میکنند، هرچه فرد تمرکز بیشتری داشته باشد، قدرت خلاقیت او بیشتر می شود.
۷- دیاناDhyana :یعنی خلاء ذهنی یا مدیتیشن یا مراقبه یا تعمق عمیق.
۸- سامادهی:Samadhi مرحله وصل، پیوستن، هماهنگی و همسویی، درک عمیق قوانین مسلط حیات و طبیعت و یکی شدن با طبیعت ذاتی خود و ذات خداوندی.
لازم به ذکر است که مراحل ۱و۲و۷و۸ جزو دستورات اخلاقی و تمرینات خودسازی است، مراحل ۳و۷ تمرینات جامع بدنی و تنفسی و فکری است که همیشه مورد توجه بوده و امروزه در اکثر مراکز یوگای جهان از تکنیکهای یوگا برای سالم سازی تن و روان استفاده می شود.
این ۸ مرحله آشتانگایوگا یا یوگای ۸ مرحله ای خود به دو نوع یوگای کلی تقسیم می شوند.
۱- هاتا یوگا Hata yoga
۲- راجا یوگا Raja yoga
هاتا یوگا شامل تمرینات بدنی(آساناها)، تنفسی(پرانایاما) و رهاسازی(ریلکسیشن) می باشد و راجا یوگا به تمرینات ذهنی و تمرکزی یوگا از جمله به تمرین کنترل احساسات و افکار (تمرکز فکر) و تمرینات تفکرعمیق یا مراقبهMeditation)) اشاره کرد.
بطور کلی می توان گفت یوگا، علم و هنری است که می توان با بکارگیری آن نسبت به پیشگیری از بیماریها، رفع استرسها و تنش های عصبی و در نهایت حفظ و ارتقا سلامت جسمی، روانی و اجتماعی بهره برد و به آرامش درون دست یافت.
انجام تمرینات یوگا برخلاف دیگر تمرینات فیزیکی نیازمند امکاناتی همچون مکان،ابزار و وسیله، رقیب نبوده و می تواند توسط هر فرد در هر شرایطی با حداقل امکانات(تنها فضایی باندازه ای که فرد بتواند دراز بکشد و تمرینات را انجام بدهد) از زمان کودکی تا کهنسالی و در تمام مدت عمر انجام پذیرد.
گرداورنده : آکادمی یوگا مازندران
بسیارکامل ومفید
سپاس از فرزانه گرامی ، شاد باشید